Albanië 2022 - een reis door het vergeten land

 In 2016 reisden Adelheid, Noor Veere en ik naar Montenegro. We maakten een daguitstap naar Shkodër in het noorden van Albanië. Deze uitstap smaakte naar meer. Daarom profiteerden we deze zomer van het feit dat we alle 4 samen waren, om het centrum en het zuiden van Albanië te ontdekken.

De generaal van het dode leger van Ismail Kadare kocht ik naar aanleiding van mijn zomervakantie in Albanië. Min of meer per toeval had ik dus – na De Slag van Artura Barea - op korte tijd een tweede boek uit de reeks ‘ Kritische Klassieken ’ van uitgeverij Schoklland in handen. Een tweede topboek ook. Het is absoluut lovenswaardig dat deze uitgeverij het risico neemt om deze vergeten parels op te diepen en uit te brengen. Telkens in een zeer verzorgde uitgave, voorzien van deskundige commentaren, in dit geval van Piet De Moor .

“Ja, er rijdt een bus van Durrës naar Tirana. Normaal gezien stopt hij als je teken doet. Ik probeer het morgen uit.” En inderdaad. Jan zwaait. Bus twijfelt nog even. ( "Hé, chauffeurke, daar staan twee vreemdelingen, zoudt ge nie efkes stoppen!" ) Je betaalt bij aankomst nadat je dubbelgevouwen langs de kleinere baantjes naar Tirana bent gesjeesd waar je uiteindelijk op Kombinat , het Zwarte Vijversplein van de hoofdstad terechtkomt. Dit was ooit een industriële buurt die werk verschafte aan heel veel laaggeschoolde Albanezen. Nu vergane glorie. Maar wel herkenbaar, hartelijk, druk, en ja…de mannen drinken er ’s morgens raki bij de koffie. Zijn de garagisten van Molenbeek levende legendes, hier heb je garages vol wieldoppen, andere garages vol autoportieren, lavazjes bij de vleet (lavazj = autowasserette), winkeltjes met alleen maar tweedehands koelkasten, ateliers met steenhouwerijwerk (marmer- en steenafval worden verwerkt tot prachtige mozaïeken)…    Na 4,5 km lopen (ook ...

De 4-evergreentower in Tirana . Ik moest aan het gebouw wennen, maar eigenlijk is het prachtig. Mooie moderne architectuur die past bij de omgeving.

Mannen die we 's nachts liever niet tegen komen op straat. Net als België is Albanië in de loop van de geschiedenis constant overheerst daar buitenlandse mogendheden. Dat levert veel strijders - bekend of onbekend - op. En je wil niet weten hoe al deze beelden uit hun ogen kijken.

Over godsdiensten die probleemloos samen leven. Onder het communisme heeft iedere godsdienst even hard afgezien. Dat schept een band.  Maar ook in vroeger tijden leefden moslims, bektashi, orthodoxen, autocefalen en katholieken gewoon door en naast elkaar.

Albanië kent de meer aardse kant van de Islam: het soefisme is minder streng en staat dichter bij de mensen dan het soennisme of het sjiisme . Er zijn 12 substromingen waarvan een heel aantal in Albanië. De baba’s (zeg maar priesters binnen het soefisme) dragen allemaal hetzelfde hoofddeksel: een witte, vierkantig ding met twaalf verticale strepen: het symbool voor de 12 subgroepen die elk gesticht zijn door een andere baba. Niet zomaar 12: 12 is een heilig getal. In Albanië is de orde van de bektashi  de belangrijkste. Maar er zijn ook de helveti, de xhelveti en de rufai.

Het kasteel van Krujë Skenderbeg te paard - beeld in Krujë    Muurschildering van het kasteel van (en in) Krujë Scheer niet elke zelfverklaarde gids over dezelfde kam! Onder de inkompoort van de citadel van Krujë zingt een oude man een verhalend lied terwijl hij zichzelf begeleidt op een tweesnarig tokkelinstrument (de çifteli ). We luisteren, geven wat kleingeld en worden aangesproken door een andere man die ons in goed Engels vraagt of we er iets van begrepen hebben. “Nee, maar we spreken dan ook geen Albanees.” “Ik ook niet”, zegt de man, “ en ik spreek wel Albanees.”            Jan en Veere weten niet hoe snel ze er moeten vanonder muizen als hij begint te vertellen over de poort. Noor en ik blijven luisteren. Xeni leeft in een van de weinige, oude huizen die in de site zijn overgebleven. Hij is er - na in ’91 als jonge knaap gevlucht te zijn naar Italië en na een jaar al weer teruggestuurd te zijn - komen wonen en heeft de site beetje ...

Divjakë (nationaal park) Je zou toch denken dat mensen - als de gemiddelde dagtemperatuur eerder tegen de 40 dan tegen de 30 graden oploopt - de dag vroeg beginnen… Niet zo in het nationaal park Divjakë.

  Bleri Lleshi kende ik niet. Zijn boek vertrok met mij op vakantie op aanraden van een goede vriendin. Zij wist van mijn zoektocht naar Albanese schrijvers, in aanloop naar mijn reis door Albanië.

Je hebt mensen die je maar heel af en toe eens ziet. Zo eens in het jaar. En als er een pandemie uitbreekt, zo eens in de drie jaar. Bij sommigen zit je niet verlegen om een onderwerp. Dat rolt gewoon. Je praat, je babbelt, het klikt. Familie Kooijman zijn zo’n mensen: Ivo en Marieke en Tijn, Suus en Mink. De laatste twee niet meer te herkennen.

Kaap Rodon , we gaan naar zee! Eindelijk.  Durrës (waar we op hotel zitten) is aan zee, maar 10 keer erger dan de Belgische kust. Een Albanese facebookkennis van Jan raadt ons deze kleine kust aan. Ja, het staat ook in mijn boekje. 

"Om een land te leren kennen, bestudeer je de dranken" (*) Daarom deze niet meer verhoopte, maar zeer interessante rondleiding in de wijnerij/distilleerderij Gjergj Kastrioti Skenderbeu in Durres , inclusief een meer dan uitgebreide tasting van wijnen en distillaten.